Werk van wijlen zusters Franciscanessen in Pão de Açúcar en São José da Tapera middels Stichting AMFE
V.l.n.r. Renan Leite Matias (penningmeester), Euclides (afgevaardigde uit Tapera en toezichthouder), padre Thiago Henrique Soares Pinto Tavares (toezichthouder), Hanny Martins Vieira – Limbeek (vice-voorzitter), Maria José Martins Soares Vieira (vice-secretaris), José Everaldo dos Santos (secretaris), Maria Izabel Miranda Santos Alves (toezichthouder) en João Vital Martins Vieira (voorzitter).
Amigos Movendo Fé e Esperança (vrienden die geloof en hoop in beweging zetten, afgekort AMFE); dit is de naam van de stichting in Brazilië waarmee de Stichting Vrienden van Brazilië is gaan samenwerken. De stichting AMFE is in augustus 2020 opgericht door mensen die het gedachtegoed van de zusters in Brazilië hoog in het vaandel hebben en willen voortzetten. Na het overlijden van de zusters Franciscanessen was er geen gestructureerde aanpak meer om de werkwijze in de geest van de zusters voort te zetten. Afgelopen jaren kwam er steeds meer behoefte aan een Braziliaans platform dat zich bezighoudt met de invulling van onderwijs, projecten, steun aan arme mensen en investeringen in duurzame verbeteringen. Ook bij Stichting Vrienden van Brazilië waren er zorgen over de voortzetting van het werk in de geest van de zusters. Gelukkig hebben wij Hanny Martins Vieira – Limbeek die voor Stichting Vrienden van Brazilië de honneurs waarneemt in Brazilië. Maar samen met AMFE wordt er een breder draagvlak gecreëerd en een basis gevormd voor continuïteit naar de toekomst.
Stichting AMFE heeft tot doel om arme families te helpen en hun kinderen goed onderwijs aan te bieden, want alleen met educatie en kennis is er kans op verbetering. AMFE is de Braziliaanse partner van de Stichting Vrienden van Brazilië, noodzakelijk voor de financiële overboekingen en de uitvoering van onze doelstelling. Via stichting AMFE komen gelden van onze donateurs voor de projecten in Pão de Açúcar en São José da Tapera gegarandeerd op de goede plek.
De grote wens om het werk van alle zusters voort te zetten is hiermee gewaarborgd. De zusters en de mensen voor wie zij werkten verdienen dat namelijk.
Met AMFE zijn goede afspraken gemaakt. Er is regelmatig overleg en elke overgeboekte euro wordt verantwoord aan onze stichting, zodat we hierover altijd verantwoording kunnen afleggen.
Met vertrouwen kunnen we dus vanuit Nederland gezamenlijk het werk van de missiezusters voortzetten.
Voor veel donateurs is er een heel herkenbaar gezicht op de foto te zien, namelijk dat van Hanny Martins Vieira – Limbeek.
Hanny is afkomstig uit het Brabantse Berlicum. Als kleuterleidster heeft zij vele jaren gewerkt op basisschool `t Palet in Heeswijk-Dinther.
Via studentadoptie is zij in contact gekomen met zuster Odiliana Smits. Ze is daarna nog vaak op bezoek geweest en heeft zo het werk van zuster Odiliana leren kennen. Uiteindelijk heeft ze er voor gekozen om zich daar definitief te vestigen en zich in te zetten voor de vele armen.
Inmiddels getrouwd met haar Braziliaanse man João verhuisde Hanny in januari 2006 naar Pão de Açúcar. Hanny hielp zuster Odiliana door haar vooral veel administratieve taken uit handen te nemen. Daarnaast onderhoudt zij de contacten met de adoptiegezinnen. Zuster Odiliana was erg blij met de steun die Hanny haar gaf en ze was dan ook gelukkig dat ze aan Hanny alles kon overdragen toen ze in 2012 definitief terugging naar Nederland. Voor onze stichting is Hanny sindsdien een belangrijke schakel geworden.
In Memoriam Zusters Franciscanessen
Zuster Redempta Bogers
Zuster Redempta Bogers was afkomstig uit het Brabantse Bavel en al sinds 1962 werkzaam in het Noordoosten van Brazilië, in de deelstaat Alagoas. Zij was één van de drie zusters Franciscanessen, ook wel missiezusters, uit Asten die zich vestigden in Pão de Açúcar. Meer dan 40 jaar leefden zij samen in hun huis dat zij hun klooster noemden en werkten zij samen voor de armste mensen in de regio.
Zuster Redempta had 5 crèches onder haar hoede met meer dan 400 kindjes van arme families die thuis amper of niet te eten hebben en de zorg voor een school met meer dan 900 leerlingen. Deze school, escola João Paolo II genaamd, staat in São José da Tapera, de gemeente die door Unesco uitgeroepen is tot de armste gemeente van Brazilië. De leerlingen van haar op school zijn voor 97% afkomstig uit arme gezinnen. Overheidssteun is er nauwelijks. De overheid voorziet hier niet in omdat het een particuliere school betreft. De armste ouders krijgen een zeer kleine sociale tegemoetkoming van het rijk en zouden hiervan voor hun kinderen ook schoolgeld moeten betalen. Van het schoolgeld moet alles betaald worden: onderwijspersoneel, schoolmateriaal en andere dingen die absoluut nodig zijn. Van donaties uit Nederland worden leerlingen rechtstreeks financieel ondersteund om hun studie aan de school te volgen. Ook worden er projecten ondersteund op onderwijskundig gebied en op het gebied van onderhoud. Er zijn ook openbare scholen die wel worden bekostigd door het rijk, maar vanwege corruptie en door afhankelijkheid van de gekozen burgemeesters is er weinig continuïteit op de scholen en is de kwaliteit van het onderwijs vaak ondermaats. De school van de zuster heeft daardoor een grote aantrekkingskracht.
Voor hen die een Facebook-account hebben: de school heeft een eigen facebookpagina. Ook als men het Portugees niet beheerst kan men hier een goede indruk krijgen van de school door de vele foto’s.
Zuster Redempta is op 6 juni 2018 overleden en begraven op het kerkhof in Pão de Açúcar. Voor het overlijdensbericht klik hier.
Zuster Odiliana Smits
Zuster Odiliana Smits was afkomstig uit het Brabantse Odiliapeel.
Ze trad in bij de Missiezusters van Asten in 1946. Na 9 jaar voorbereiding en studie werd ze uitgezonden naar voormalig Belgisch Congo in Afrika. Na 2 keer vluchten voor de rebellen is zij ongeveer 1 jaar terug in Asten geweest. In 1965 vertrok ze naar Brazilië. Ze is daar begonnen met het oprichten van basisonderwijs. Meer dan 40 jaar heeft zij gewerkt aan het College São Vicente in Pão de Açúcar. Deze school heeft ongeveer 1000 leerlingen voor basisonderwijs en middelbaar onderwijs. Sinds 2007 is er ook een Faculteit voor Universitair Onderwijs. Er zijn meerdere studierichtingen, zoals Verpleegkunde, Pedagogiek en Lichamelijke Opvoeding.
Onderwijs is een van de belangrijke factoren om een betere toekomst te hebben. Ruim 75% van de studenten van het College São Vicente komt uit gezinnen die rond de minimumgrens van het bestaan leven. Dit zijn vaak zeer schrijnende situaties. Door studentadoptie krijgen deze kinderen ook een kans om vooruit te komen.
Ook bestaat er gezinsadoptie waarmee de gezinnen begeleid worden in hun dagelijkse sociale leefomstandigheden. Zuster Odiliana probeerde huisvesting te verbeteren, had een luisterend oor voor deze arme mensen en gaf hen advies. Het gaf de mensen moed en ze voelden dat er iemand is die hen respecteerde in al hun armoede. Gelukkig wordt haar levenswerk voortgezet.
In februari 2012 keerde zuster Odiliana wegens gezondheidsredenen terug naar Nederland. Zij woonde tot haar overlijden op 15 februari 2019 bij haar medezusters in Asten. Zij is begraven op het kerkhof van de zusters.
Het overlijdensbericht van zuster Odiliana is hier te vinden.
Zuster Clementina Wouters
Zuster Clementina Wouters was afkomstig uit het Brabantse Hulsel.
Ruim 50 jaar werkte ze in de armste continenten van Afrika en Zuid-Amerika. In 1955 vertrok ze als verpleegkundige en als vroedvrouw naar het voormalig Belgische Kongo. Van ’s morgens vroeg tot diep in de nacht bood ze hulp bij de bevallingen en sociale problemen. In 1964 moest ze het land ontvluchten vanwege de politieke spanningen. Een weg terug was er niet. In het voorjaar van 1965 vertrok ze naar Brazilië. Zij bekommerde zich ook hier over de allerarmsten, over degenen die aan hun lot worden overgelaten.
Ze richtte moederclubs op en gaf zorg voor de kinderen. Ze voerde jaren de gehele administratie van de parochie, van geboorte tot overlijden en zij was de rechterhand van de plaatselijke pastoor. Zuster Clementina had ook de zorg over het huis dat als klooster diende voor de zusters. De dagcrèches, waarin tot op de dag van vandaag ongeveer 150 kinderen opvang genieten, is een stukje levenswerk van zuster Clementina.
Zuster Clementina is op 21 juni 2012 overleden en is begraven op het kerkhof in Pão de Açúcar.
In Memoriam Frater Theo Adams
Frater Theo Adams, in 1943 geboren in Reusel bij de familie Adams – Lavrijsen, deed de fratersopleiding in Goirle en Tilburg en nog een jaar in Eindhoven.
In 1966 verhuisde Frater Theo Adams naar Brazilië om daar te werken aan “Colégio Padre Eustáquio”, de school van de fraters in Belo Horizonte. De fraters in Belo Horizonte woonden vele jaren nabij het schoolterrein en hebben zich ingezet voor vorming en onderwijs van duizenden jongeren. Colégio Padre Eustáquio is een particuliere school. Het is een groot complex met ochtend-, middag- en avondschool, van kleuterschool tot middelbaar onderwijs en het telt de laatste tijd meer dan 3000 leerlingen. Frater Adams heeft er ruim 25 jaren lesgegeven en coördinatietaken uitgevoerd.
Naast werkzaamheden in het onderwijs had frater Adams allerlei taken op sociaal gebied zoals directie van een sociaal centrum in een buitenwijk en leider van gezinsvervangende huizen.
Daarna is hij 22 jaar directeur geweest van een kinderdorp in Coronel Fabriciano. Dit is een plaats 200 km van Belo Horizonte in de staat Minas Gerais. In het kinderdorp Cidade dos Meninos bieden de fraters, samen met anderen, aan ongeveer dertig straatkinderen van 0 tot 18 jaar een thuis. De kinderen wonen er, krijgen kleding en eten, gaan naar school en krijgen begeleiding bij het huiswerk. Het gaat om kinderen die geen familie meer hebben of om bepaalde redenen door hun familie in de steek zijn gelaten. Zonder de opvang in het kinderdorp kunnen ze nergens naartoe. In het kinderdorp, dat op een groot terrein staat, worden tevens vakcursussen gegeven voor de bevolking uit de stad, zoals naaien, handwerk en computervaardigheden. Ook is er een dagverblijf voor ongeveer 50 kinderen van 0 tot 5 jaar. Gedurende de Covid-19 pandemie kon de opvang voor de kinderen gelukkig doorgang vinden.
In 2014 werd Frater Theo teruggeroepen naar Belo Horizonte om daar de leider van de fraters op te volgen. Zijn werkzaamheden bestonden daarna voornamelijk nog uit veel vergaderingen op school, het in stand houden van het retraitehuis, steun voor bijlessen en velerlei hulp aan kinderdagverblijven in Belo Horizonte en ook het werk in Coronel Fabriciano.
In 2020 kwamen er extra moeilijkheden vanwege de Covid-19 pandemie. Er waren al plannen om Colégio Padre Eustáquio over te dragen aan een Broederscongregatie, die door zou gaan met integrale evangelische vorming. Ondanks de speciale omstandigheden met de pandemie hebben de Broeders Maristen deze grote school overgenomen. De school is Colégio Marista Padre Eustáquio gaan heten. De continuïteit van de school is geborgd voor de toekomst.
De fraters kunnen zich nu beter richten op de instandhouding van het retraitehuis, de jeugdopvang in Coronel Fabriciano en andere crèches in Belo Horizonte die nog dagelijks veel ondersteuning en advies kunnen gebruiken.
Frater Adams kwam in juli 2022 terug naar Nederland omdat zijn gezondheid het niet meer toeliet zijn werk te doen in Brazilië. Op 11 februari 2023 overleed hij bij zijn medebroeders in Tilburg. Zijn werk wordt voortgezet in Minas Gerais.
Voor het overlijdensbericht van frater Adams kunt u hier klikken.